Veel paarden in Nederland hebben overgewicht. Hoe ga je hier nu mee om als paardeneigenaar? Je kunt veel doen met voeding, maar ook huisvesting en beweging zijn onmisbaar in de aanpak van overgewicht.
Als eerste is het belangrijk om onderscheid te maken tussen paarden die echt overgewicht hebben (vet teveel) of lymfatisch is. En dan heb je nog de ruin die drachtig lijkt, oftewel een dikke buik heeft, maar verder niet te dik lijkt.
Deze drie vormen van te dikke paarden, vragen alle drie een andere aanpak.
Allereerst: hoe zie je het verschil? Een paard dat overgewicht heeft of obese is, heeft veel vetweefsel. De Body Contition Score én de Chresty Neck Score kunnen je helpen bij het inschatten van het overgewicht, maar laten ook zien waar het vetweefsel zit. Dit weefsel is zacht en makkelijk in te duwen. Het paard zal hier ook niet of nauwelijks op reageren, omdat het niet gevoelig is. Een paard dat lymfatisch dik is, zal hier juist wel op reageren en het weefsel voelt ook hard aan. Vaak is hier ook een onderliggend probleem, zoals KPU of laminitis (hoefbevangenheid). En ook het paard met de dikke buik (opgeblazen) is niet dik, maar heeft vaak een onderliggend probleem, zoals verstoring van de darmflora, teveel zand of bijvoorbeeld blokkades in rug op SI-gewricht.
Bij zowel een lymfatisch paard als een paard met een opgeblazen buik, is het zaak om de oorzaak te achterhalen. Raadpleeg daarom eerst een dierenarts voor je met een behandelplan aan de slag gaat. Voeding zal daar zeker een onderdeel van zijn, maar dat is niet de eerste stap. Daarom richt ik me in deze beantwoording alleen op de paarden met overgewicht of paarden die obese zijn. Deze kun je namelijk wel heel goed met voeding helpen.
Ook hier is het belangrijk om te achterhalen wat de primaire oorzaak is van het te dik zijn. Vaak is dat een combinatie van te rijk en/of teveel eten en te weinig beweging. Omdat ruwvoer de basis is van het rantsoen is het zaak om dat op orde te hebben. Een analyse van je hooi of voordroog is een eerste stap. De quickscan van Pavo laat al duidelijk zien wat de energiewaarde (EWpa) van het hooi is en hoeveel suiker en eiwit er in het hooi zitten. Dit is interessant als je minimaal een maand hetzelfde hooi kan voeren. En ook als je paard op pension staat, is dit mogelijk, via je pensionhouder en anders kun je dat misschien samen met een aantal stalgenoten doen. Wordt het hooi korter dan een maand gegeven is het erg omslachtig en veel werk om iedere keer een analyse te laten doen. Gelukkig zijn er steeds meer hooileveranciers die zelf al een analyse doen. Is het echt niet mogelijk om een analyse te doen, dan zijn er nog wel manieren om er achter te komen of het hooi veel suiker bevat. Want suiker is uiteindelijk de grootste dikmaker en voor paarden wil je niet meer dan 10% suiker in het hooi. Is het hooi in de ochtend na koude nachten gemaaid? Of in een droge tijd (minimaal 2 weken geen regen)? Dan is de kans groot dat het veel suiker bevat.
Je kunt je paard niet zomaar op dieet zetten. Ieder paard moet namelijk een minimale hoeveelheid droge stof binnen krijgen. Hoe je dit uitrekent kun je in deze blog lezen: Hoeveel moet mijn paard eten? / Blogs | EQUINOJI - Onafhankelijk voedingsadvies voor uw paard. Heb je rijk hooi, dan zul je anders om moeten gaan met het geven van ruwvoer dan wanneer je arm hooi hebt. Arm hooi kun je zo goed als onbeperkt geven. Rijk hooi zul je minimaal moeten geven, maar kun je wel aanvullen met bijvoorbeeld stro of graszaadhooi. Moet je paard afvallen, dan kun je onder de dagelijkse energiebehoefte (EWpa) voeren, als de droge stof maar voldoende blijft. Een paard mag 1/3 van zijn dagelijkse ruwvoerrantsoen aan stro eten. Stro is laag in calorieën, maar wel hoog in droge stof en vezels. Tarwestro is heel stug, maar gerstestro is zachter van structuur en wordt graag gegeten. Let er wel op dat het onbespoten is en bouw de hoeveelheid langzaam op.
Staat je paard in een kudde en/of op pension, dan is dit lastiger. De voerbehoeftes in de groep zijn dan vaak niet hetzelfde, terwijl wel hetzelfde voer wordt gevoerd. Er zijn een aantal mogelijkheden om te voorkomen dat je paard te dik wordt of kan helpen bij het afvallen.
1. Beperk de inname. Dit kan op verschillende manieren. In een Hit Actief systeem wordt gewerkt met een tijdsklok. Je kunt werken met slowfeeders met verschillende mazen. Er zijn slowfeeders die om een grote baal heen kunnen, zodat het voor de pensionhouder makkelijk blijft om een grote hoeveelheid in een keer te kunnen geven. Voer geven op verschillende plaatsen op een track of in een paddock zorgt voor meer beweging. Ook verschillende voerhoogtes draagt bij aan meer beweging. Let er op dat wel 80% onder kniehoogte wordt gevoerd en 20% daar boven, anders staat je paard te lang in een verkeerde houding te eten. Je kunt je paard een grasmasker om doen, ook wanneer er geen weidegang is, maar zeker bij weidegang. Weidegang kun je ook beperken in tijd, maar ook door bijvoorbeeld strookbegrazing. En je kunt je paard dagelijks een tijdje apart zetten met arm hooi en stro dat je bijvoorbeeld zelf inkoopt. Overtuig je pensionhouder er in ieder geval van dat het echt noodzakelijk is dat je paard op gezond gewicht komt. Een paard dat te dik is krijgt op den duur andere problemen, zoals artrose, kans op hoefbevangenheid, EMS (insulineresistentie) en dan ben jij, maar ook de pensionhouder, verder van huis.
2. Hooi weken. Door hooi te weken verminder je het suikergehalte in je hooi. Onderzoek toont aan dat 20 minuten weken 5% suikerreductie geeft. Week je 60 minuten of langer dan daalt het gehalte met ongeveer 30%. Week je het hooi langer dan 16 uur, dan gaan er waardevolle voedingsstoffen verloren.
3. Minder krachtvoer. Een paard dat te dik is heeft geen krachtvoer nodig. Om aan de dagelijkse hoeveelheid vitamines, mineralen en sporenelementen te komen, kun je een balancer geven. Dit is geconcentreerd voer, waardoor je er maar weinig van moet geven. Let wel op de benodigde hoeveelheid eiwit, zeker als je paard ook getraind wordt. Dit kun je los bijvoeren, bijvoorbeeld met een eiwitrijke grasbrok.
4. Meer bewegen. Het is bewezen dat duurtraining het beste is voor paarden met overgewicht. Dus geen korte en krachtige trainingen in de bak, hier train je vooral spiermassa mee, maar lange buitenritten of mentochten. Veel stap en draf en dan net boven het basistempo. Zo breng je de hartslag omhoog, waardoor er vet verbrand wordt.
Alle oplossingen zijn lange termijn oplossingen. Snel afvallen is namelijk niet goed, want dan kan het lichaam zichzelf gaan vergiftigen. Afvallen heeft tijd nodig, maar langzaam afvallen is het beste.
