Kleurgenetica… is dat nou interessant of vooral heel ingewikkeld? Eerder zij jullie al meegenomen in de drie basiskleuren, deze keer worden jullie meegenomen in hoe deze kleuren in een andere kleur kan veranderen. Welke genen zijn daarvoor nodig? Laten jullie het weten als jullie nog meer vragen hebben? Dan kunnen we de serie nog een stukje uitbreiden!
Kleurgenetica bij paarden
De vachtkleur van paarden wordt bepaald door een samenspel aan kleurbepalende genen. We zullen zoveel mogelijk proberen te behandelen. Bedenk ook dat kleurgenetica iets is dat nog altijd continu in beweging is en er nog regelmatig nieuwe genen worden ontdekt.
Alle paardenkleuren komen voort uit één van de drie basiskleuren, te weten:
Deze drie kleuren komen voort uit twee verschillende genen welke hieronder uitgelegd worden.
Extensie is het gen dat bepaald of een paard zwart (E) of vos (e) is in de basis. Zwart is hierin dominant. Een vos krijg je dus alleen als een paar twee kleine "e"'s heeft (ee). Een zwart paard heeft EE of Ee als genenpaar. Agouti zorgt ervoor dat de uiteinden van de zwarte haren op het lichaam van een paard rood worden. De manen blijven zwart. Een dominant allel voor agouti (A), zorgt er dus voor dat een zwart paard een bruin paard wordt. Van een vos kunnen we niet voorspellen welke genen voor agouti deze draagt op basis van het uiterlijk omdat een vos al een rode vacht heeft. Een vos kan dus zowel AA, Aa als aa zijn. Een bruine is altijd EE óf Ee PLUS AA óf Aa.
Samenvattend zijn dit de genenparen per basiskleur:
Zwart EE/Ee PLUS aa
Bruin EE/Ee PLUS AA/Aa
Vos ee PLUS AA/Aa/aa
De kruising tussen de Andalusier en de Lusitano staat bekend als de gouden kruising binnen het Iberische schiereiland
Andalusian Australia, CC BY 3.0 https://creativecommons.org/licenses/by/3.0, via Wikimedia Commons
Verdunningsfactoren
Cream zorgt ervoor dat de vacht een tint verdund wordt. Een bruine wordt zo een valk, een vos een palomino, een zwarte wordt een smoky black alleen is er geen verschil te zien tussen de vacht van een zwarte en een smoky black. Als cream twee keer aanwezig is, wordt de vacht van een valk, palomino of smoky black een keer extra verdund. Je krijgt dan een perlino, cremello of smoky cream.
Smoky black EE/Ee PLUS aa PLUS Crn
Valk EE/Ee PLUS AA/Aa PLUS Crn
Palomino ee PLUS AA/Aa/aa PLUS Crn
Smoky cream EE/Ee PLUS aa PLUS CrCr
Perlino EE/Ee PLUS AA/Aa PLUS CrCr
Cremello ee PLUS AA/Aa/aa PLUS CrCr
Dun zorgt ervoor dat de vachtkleur verdund wordt, het paard een aalstreep krijgt en zebrastrepen op de benen. Alle hiervoor genoemde kleuren krijgen dan de toevoeging "dun" achter de naam van de kleur. Dun is zichtbaar zodra het paard één dominant gen draagt en dus Dd of DD als genenpaar heeft.
Bij het fjordenpaard is de aalstreep duidelijk zichtbaar. Foto: MBShots
Zilver zorgt ervoor dat de zwarte uiteinden van de haren of het lichaam verkleuren naar een soort chocoladebruin en de manen tot een grijswitte-beigewitte tint verkleuren. Draagt een bruin paard zilver, zal dit dus te zien zijn aan de manen en de chocoladebruine onderbenen van het paard (de rest van de vacht is immers rood). Bij een zwart paard zullen zowel de vacht als de manen verkleuren. Grappig feitje is dat, indien zilver aanwezig is bij een smoky black, cream wél effect heeft. Je kunt dus wel een duidelijk verschil in vacht zien bij een zilver smoky black. Daarmee is ook gelijk iets meer duidelijk over hoe zilver aangeduid wordt in de kleur, deze komt dus vóór de (basis)kleur van het paard te staan. Voskleurige paarden zijn alleen drager van het zilver-gen, zij kunnen dus wel Zz of ZZ zijn, maar tonen dit niet omdat zij geen zwarte haren hebben die kunnen verkleuren.
Champagne zorgt ook voor een verdunning van de vachtkleur. Zowel de vacht als manen en staart verkleuren onder invloed van dit gen. Champagne toont al wanneer er één dominant gen aanwezig is (Ch) en verdund niet meer of minder als er twee dominante genen aanwezig zijn. Kenmerkend is dat deze paarden amberkleurige ogen hebben, vaak een roze-gespikkelde huid rondom de neus, ogen en geslachtsdelen en ze “reversed apples” hebben. In plaats van dat ze lichte appeltjes in de vacht hebben, hebben ze donkergekleurde appels.
Pearl is een recessief gen wat alleen tot uiting komt als er twee van deze genen aanwezig zijn. De kleur van het paard komt dan redelijk overeen met de kleur die een champagne zou hebben en wordt daarom ook regelmatig hiermee verward. Wat tevens voor verwarring zorgt is als er één pearl-gen aanwezig is en één cream-gen. Deze twee genen hebben plaats op dezelfde plek en kunnen als zij beide aanwezig zijn de indruk wekken dat een paard Pearl van kleur is. Dit wordt een psuedo-pearl genoemd.
Genen met een uitzondering
Flaxen is alleen te zien als deze in recessieve vorm dubbel aanwezig is (dus flfl) zal een vos (dun) blonde manen krijgen. Iedere andere kleur kan wel flfl zijn, maar hierop zal het niet te zien zijn.
Grey zorgt ervoor dat wanneer er een dominant allel voor Grey is, zal het paard uiteindelijk in een schimmel veranderen. Elk paard wat gekleurd heeft is dus altijd "gg", elk paard dat schimmel is heeft altijd "GG" of "Gg" als genenpaar.
