Paarden in het wild bewegen de hele dag door over verschillende bodemsoorten en toch hebben ze geen bekapbeurten of hoefijzers nodig. Hoe kan dit?
De hoef van een paard is gemaakt om contact te maken met de grond. Voeding, huisvesting en de manier van bekappen bepalen alles rond de gezondheid van de hoef. Een onnatuurlijke bekapping of hoefijzers zorgen voor verzwakking van de hoef en kunnen veel schade aanrichten.
Wanneer paarden bewegen stimuleren ze de aanmaak van hoorn in het gebied van de zool, straal en hoefballen. Een paard moet dus regelmatig bewegen om een gezonde hoef te krijgen. En ook het lopen over verschillende ondergronden zal een natuurlijke manier van groei en slijtage geven. Bij voldoende contact met gevarieerd terrein krijgt de hoef vanzelf een korte teen, een lage hiel, een holle zool en een brede, goed ontwikkelde straal die op de grond staat. Deze vorm verbetert het hoefmechanisme en de hoef krijgt zo de maximale doorbloeding. Het weefsel versterkt en de schokdemping verbetert. Hierdoor neemt de kans op pees-, spier- en rugproblemen weer af.
Een goede hoefsmid of bekapper kan helpen de hoef in de meest optimale vorm te brengen. Desondanks komen er veel hoefproblemen voor in Nederland. Soms door verkeerd bekappen of beslaan, maar ook door het gebrek aan gevarieerde ondergrond of beweging. En ook voeding heeft een grote invloed op de kwaliteit van de hoeven. Daarom is het van belang om ook het rantsoen onder de loep te nemen bij hoefproblemen. Een zwakke hoef kent vaak een tekort aan biotine, zwavel of zink. Deze drie nutriënten hebben direct invloed op een goede doorbloeding van de hoefhoorn en dus de aan- en afvoer van afvalstoffen. Een overschot van selenium kan een negatieve invloed op de opname van deze nutriënten hebben.
Heeft je paard een hoefprobleem gehad, dan is dit nog lang te zien in de hoef. Het duurt 12 tot 15 maanden voor dit volledig uit de hoef gegroeid is.
De ribbels in de hoef zijn kenmerkend voor een paard dat hoefbevangen is geweest
Welke hoefproblemen zijn er?
Zwakke hoeven
Dit komt vaak door een overschot aan selenium of een tekort aan biotine, zink of zwavel. Ook erfelijke aanleg kan hierbij een rol spelen.
Te snel of te langzaam groeien
Er zijn veel verschillende factoren die de groeisnelheid van de hoef beïnvloeden. Tussen verschillende rassen, maar ook tussen individuele paarden, kan verschil in de groeisnelheid van de hoef zitten. In de zomer groeien de hoeven vaak sneller dan in de winter. Daarnaast hebben de leeftijd van het paard, genetische aanleg, het metabolisme, ziekte, luchtvochtigheid en de wijze van bekappen of hoefbeslag ook invloed op de hoefgroei. Ook de voerinname heeft hier invloed op, waarbij paarden die onbeperkt voer krijgen een hogere groeisnelheid hebben van de hoef in vergelijking met paarden die beperkt worden in hun voerinname. De groeisnelheid kan ook vertraagd worden door een koude omgeving of door een hoge lichaamstemperatuur. Daarentegen kan de groeisnelheid worden verhoogd door veel beweging en de daarbij horende werking van het hoefmechanisme.
Rotstraal
Rotstraal is een van de meest voorkomende hoefaandoeningen in Nederland. Uit recent onderzoek, uitgevoerd in een samenwerkingsverband tussen de Nederlandse Vereniging van Hoefsmeden (NVvH), de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) en de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, blijkt dat ongeveer 45% van de Nederlandse paarden bij reguliere verzorging in meer of mindere mate last heeft van dit probleem. Bij rotstraal ontwikkelen schimmels en bacteriën zich in de straal. Rotstraal begint meestal in de middelste straalgroeve omdat die het nauwste is en daar de geurklieren liggen. Het hoorn raakt daar dan vervallen, de geurklieren ontstoken en dan ontstaat een vieze brij die hevig stinkt. Rotstraal komt vaker voor aan de achterbenen dan aan de voorbenen. Bij het ontstaan van rotstraal spelen naast de aanleg van het paard andere factoren een rol, zoals hygiëne (reinheid van de box), onvoldoende verzorging van de voeten (niet vaak genoeg uitkrabben en niet vaak genoeg bekappen), onvoldoende beweging (beweging geeft goede doorbloeding van het straalhoorn en zelfreiniging van de straalgroeven) en veelvuldig in de nattigheid staan (in een natte wei of paddock). En ook hier kan voeding een belangrijke rol spelen.
Hoefkneuzing
Een hoefkneuzing is een bloeduitstorting in de hoef. De hoef zal, net als bij mensen, op het aangedane deel paars/blauw kleuren en het paard kan er gevoelig op lopen. De oorzaak kan een simpel steentje zijn, maar ook verkeerd bekappen, waardoor de druk op de verkeerde delen van de hoef komt te staan, kan ten grondslag liggen aan een kneuzing.
Hoefkneuzing aan het achterste deel van de hoef
White line disease
Dit is een aantasting van de witte lijn door een bacterie of schimmel. Dit resulteert in een plotselinge afbraak van de witte lijn of hoornwand. In ernstige gevallen kan zelfs de hoefwand gedeeltelijk of in zijn geheel loskomen. Dit probleem begint meestal bij een scheurtje of een onregelmatigheid in de witte lijn, of in een gaatje van de hoefnagel. De witte lijn is heel zacht en dus een ideale plaats voor het begin van een ontsteking. Is deze eenmaal ontstaan, dan kan er meteen een schimmel zijn, die zich overal schuil houdt.
Hoefbevangenheid
Vaak starten de symptomen van hoefbevangenheid met gevoeligheid op steentjes, gevoeligheid na bekapping, slecht kunnen draaien, soms lichte kreupelheid, verbrede witte lijn, afwisselen op de voeten, 'op eieren lopen', ontlasten van de voorbenen. Er is een toename van enzymen die de lamellen van de hoef afbreken. Het hoefbeen en de hoefwand komen los. Dit komt vaak door teveel afvalstoffen of ontstekingen in het lichaam. Het kan ook een kenmerk zijn van een stofwisselingsprobleem, zoals EMS, insulineresistentie, PPID (cushing) of KPU. En er kan teveel cortisone of cortisol in het bloed aanwezig zijn.
Meestal is de basis van hoefbevangenheid een verstoorde darmflora. Hierdoor kan bepaalde voeding hoefbevangenheid triggeren: endofyten die vrij komen bij gestrest gras, mycotoxines (schimmel) uit het hooi, Sint Jakobskruiskruid, ontwormingen, insuline problemen, suikers, toxische stoffen uit klaver, sommige medicatie of sommige kruiden zoals zoethout.
De houding van deze pony is typisch voor hoefbevangenheid: het ontlasten van de voorhoeven
Hoef- of straalkanker
Hoefkanker, of straalkanker, is een zeer hardnekkig fenomeen waar weinig hoefsmeden en dierenartsen raad mee weten. Deze vorm van kanker is eigenlijk een hoeflederhuidontsteking met een zeer speciaal karakter. Zij gaat gepaard met veel woekering aan de ontstoken straallederhuid. Het wordt vooral aangetroffen aan de straallederhuid (vandaar de meer gebruikelijke naam straalkanker) maar kan zich uitbreiden naar de ballederhuid en de steunsellederhuid, zoollederhuid en, in zeer ernstige gevallen, de wandlederhuid en spreken we van hoefkanker. Evenals bij rotstraal is de oorzaak niet bekend. Hoewel er een wezenlijk verschil bestaat tussen rotstraal (primair een vervalsproces) en straalkanker (primair een woekeringsproses) is het in sommige gevallen niet zo gemakkelijk beide processen van elkaar te onderscheiden.
Zie onze eerdere blog hierover voor meer informatie: Medisch: Straalkanker - Blog - Equinemarkt Forum
Hoefzweer
Een hoefzweer is een ontsteking in de hoef en kan verschillende oorzaken hebben. Een paard met slecht onderhouden hoeven heeft de meeste kans op hoefzweren. Maar het paard kan ook in iets scherps hebben getrapt of op een steen hebben gestaan waardoor een kneuzing ontstaat, die later geïnfecteerd raakt. Ook paarden met een slechte hoefkwaliteit (scheurtjes/barstjes in de hoef) of dunne zool hebben meer kans op hoefzweren. Paarden die in natte weilanden staan, kunnen een hoefzweer oplopen omdat vuil makkelijker de week geworden hoef binnendringt. Tot slot is slechte stalhygiëne een bekende boosdoener. Wanneer een paard een hoefzweer heeft, kan het ineens niet meer op het been willen staan. Een hoefzweer is in het beginstadium extreem pijnlijk. Wanneer deze doorbreekt en de druk er af is, zal het paard ook weer gewicht op het aangedane been plaatsen.
Een doorgebroken hoefzweer, waarschijnlijk ontstaan door de zichtbare hoefkneuzing
Wat te doen bij hoefproblemen?
In het geval van het vermoeden van White line desease, hoefbevangenheid, hoef- of straalkanker, ernstige rotstraal of een hoefzweer: bel altijd de dierenarts en/of je hoefsmid/bekapper. Hier moet ten alle tijden een expert naar kijken.
Zelf kun je je paard ook ondersteunen. Zorg in ieder geval dat je paard altijd voldoende biotine, zwavel en zink binnen krijgt en neem ook de inname van selenium onder de loep. Een overschot van selenium kan de opname van nutriënten verstoren. MSM, magnesium en zink ondersteunen de sterkte van de hoef en kunnen helpen bij hoefbevangenheid. Kruiden als echinacea, rozenbottel, lapacho schors, mierikswortel of ginkobladeren kunnen helpen ter ondersteuning van de immuniteit. Om suiker uit het hooi te krijgen, kun je dit weken. Zowel een goede bekapper als een voedingsconsulent kunnen je helpen om een goed rantsoen samen te stellen en de hoeven optimaal te ondersteunen.
